Tbs (terbeschikkingstelling) is een veelbesproken onderwerp in Nederland. Vaak heerst er een negatief beeld over tbs’ers, met uitspraken als ‘voor altijd opsluiten’ of ‘aan de hoogste boom’. Maar wie zijn eigenlijk de mensen die in een tbs-kliniek verblijven? In de KRO-NCRV-serie “tbs: aan de andere kant” proberen Jessica Villerius en Henk van der Aa hier meer inzicht in te geven.
In de serie krijgen we een uniek kijkje achter de gesloten deuren van een tbs-kliniek. Normaal gesproken is deze wereld afgeschermd van de buitenwereld, waardoor weinig mensen weten hoe het er precies aan toegaat en hoe het de patiënten vergaat. Jessica Villerius mocht drie jaar lang vrij rondlopen in één van de grootste tbs-klinieken in Nederland, de Rooyse Wissel in Limburg.
Tbs: aan de andere kant
In de drie afleveringen van de serie probeert Jessica Villerius de verborgen wereld achter tbs bloot te leggen. We krijgen een inkijkje in het leven van enkele van de 229 mannen die in de Rooyse Wissel in Limburg verblijven. Deze mannen zijn allemaal veroordeeld voor ernstige delicten waar minimaal vier jaar celstraf op staat, zoals moord, doodslag, verkrachting en ernstig geweld.
Eén van de mannen die we leren kennen is Marco, die al jaren in de tbs-kliniek zit vanwege een zedendelict. Een andere man, Lion, zit al zijn hele leven ‘in het systeem’ en heeft moeite met gewelddadig gedrag. De mannen die Villerius interviewt blijven echter allemaal anoniem in beeld, om hun privacy te waarborgen en hen de vrijheid te geven hun verhaal te delen. Ook worden fictieve namen gebruikt.
Het verhaal van Lion is schrijnend. Hij vertelt over zijn jeugd, waarin hij al op jonge leeftijd in aanraking kwam met criminaliteit. Op zijn 17e pleegde hij zijn eerste overval en voelde hij alsof hij werd ‘overgenomen’ door zijn daden. Ondanks de angst en twijfel die hij voelde, bleef hij handelen naar zijn impulsen. Het is een verhaal dat laat zien hoe complex en verwoestend de gevolgen van criminaliteit kunnen zijn.
“In de gevangenis hoeven ze niks, hier wel”
In de serie komt ook senior sociotherapeut Anja aan het woord, die waardevolle inzichten biedt in de wereld van tbs. Ze benoemt tbs als een zware maatregel zonder duidelijk begin- of eindpunt. Veel patiënten geven aan liever terug te gaan naar de gevangenis, waar ze minder verplichtingen hebben. In een tbs-kliniek moeten ze zich houden aan huisregels, afdelingsregels en deelnemen aan activiteiten om terug te kunnen keren in de maatschappij.
Het praten over het delict speelt een belangrijke rol in de behandeling. Hoofdbehandelaar Jan benoemt dat patiënten met psychotische stoornissen die medicatie weigeren vaak de moeilijkste groep zijn om te behandelen. De serie toont hoe Marco, die vastzit voor een zedendelict, een presentatie geeft aan behandelaren over zijn inzichten en delict. Hij probeert inzicht te krijgen in zijn gedrag en denkpatronen om zo aan zijn herstel te werken.
Schrijnend verhaal
Naast de persoonlijke verhalen van tbs-patiënten, wordt in de serie ook aandacht besteed aan de fouten en tekortkomingen van het tbs-systeem. Zo vertelt een jonge vrouw, Susanne, over haar traumatische ervaring waarbij ze slachtoffer werd van een tbs-patiënt op verlof. De tbs-patiënt pleegde een verkrachting en keerde daarna onopgemerkt terug naar de kliniek.
Susanne’s verhaal laat zien hoe schrijnend de gevolgen van een verkeerde risico-inschatting kunnen zijn. Haar vader, duidelijk aangedaan, vertelt hoe hij zijn dochters nooit heeft gewaarschuwd voor de gevaren van een tbs-kliniek. Het incident werpt een kritisch licht op de veiligheidsmaatregelen en risicobeoordelingen binnen het tbs-systeem.
Conclusie
“tbs: aan de andere kant” biedt een unieke inkijk in de wereld van tbs en laat zien dat achter elk delict een menselijk verhaal schuilgaat. De serie toont de complexiteit en uitdagingen van het tbs-systeem, waarin patiënten en behandelaars samen werken aan herstel en terugkeer in de maatschappij. Het confronteert de kijker met de harde realiteit van criminaliteit en de impact ervan op slachtoffers, daders en de samenleving als geheel.