Een van de verdachten van de moord op vier Nederlandse journalisten in El Salvador in 1982, oud-kolonel Mario Reyes Mena, is gedagvaard in een civiele zaak in de Verenigde Staten. Reyes Mena, die wordt gezien als de directe opdrachtgever van de moord, woont al jaren in de VS.
De vier Nederlandse journalisten waren in 1982 in El Salvador om een televisiereportage te maken voor publieke omroep IKON over de burgeroorlog in het land. In El Salvador woedde tussen 1980 en 1992 een strijd tussen een door de VS gesteunde rechtse regering en linkse guerrillagroepen.
Toen Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemsen en Hans ter Laag in guerrillagebied probeerden te komen, werden ze door militairen van het regeringsleger opgewacht en doodgeschoten.
Een waarheidscommissie concludeerde in 1993 dat kolonel Mario Reyes Mena verantwoordelijk was voor het plannen van de hinderlaag. Hij zou het directe bevel voor het bloedbad hebben gegeven.
Reyes Mena werd onlangs al aangeklaagd in El Salvador, samen met twee andere verdachten, een voormalige minister van Defensie en een legerofficier. De oud-kolonel woont in Centreville in Virginia. In die staat is nu dus een civiele rechtszaak tegen hem aangespannen. Die kan de nabestaanden een schadevergoeding opleveren, maar een eventuele veroordeling heeft geen strafrechtelijke gevolgen en zal ook niet leiden tot uitlevering aan El Salvador. De kwestie van de uitlevering loopt al een jaar of zes.
Formeel richt die rechtszaak zich vooral op de moord op één van de journalisten, Jan Kuiper. De civiele zaak is aangespannen door Gert Kuiper, de jongere broer van Jan.
“De families van de vier Nederlandse journalisten wachten al meer dan vier decennia op gerechtigheid,” zegt Gert Kuiper. “Deze rechtszaak geeft mijn familie de kans om verantwoording af te laten leggen voor de moord op mijn broer, en om een stap dichter te komen bij het beëindigen van de straffeloosheid voor de misdaden gepleegd tijdens de Salvadoraanse burgeroorlog.”
Amnestiewet
De moorden leidden tot grote verontwaardiging in Nederland. Tientallen jaren is geprobeerd de daders voor de rechter te brengen, maar zonder resultaat. De vier journalisten zijn ook geliefd in El Salvador, omdat zij de oorlog op een eerlijke manier wilden verslaan.
Dat het zo lang duurde voordat de vervolging gestart werd, heeft te maken met een amnestiewet die in El Salvador werd ingevoerd in het jaar waarin de journalisten vermoord werden. Daardoor konden de verdachten in eigen land niet worden vervolgd. De amnestiewet is in 2016 opgeheven. Daarmee werd vervolging van plegers van misdaden tijdens de burgeroorlog mogelijk.
Op dit moment lopen er twee onderzoeken naar de moorden op de journalisten: één in El Salvador en één in Nederland. Twee verdachten worden in El Salvador vastgehouden voor betrokkenheid bij de moord op de Nederlandse journalisten, in afwachting van hun proces.
In 2018 ging Zembla achter Reyes Mena aan en Nieuwsuur besteedde er aandacht aan. De zaak blijft de aandacht trekken en de families van de slachtoffers hopen eindelijk gerechtigheid te krijgen na al die jaren van onzekerheid en strijd.
