In Iran is een vrouw gearresteerd nadat ze in haar ondergoed had geprotesteerd tegen de kledingvoorschriften in het land. Volgens berichten op sociale en in internationale media werd ze op de universiteit aangesproken door beveiligers omdat ze haar hoofddoek niet, of niet op de correcte manier, droeg. Uit protest trok ze haar kleren uit tot aan haar ondergoed, waarna ze werd opgepakt.
Beelden van de vrouw die in haar ondergoed over straat loopt worden massaal gedeeld op sociale media. Daar krijgt ze veel steun. Haar actie wordt gezien als een nieuwe, vergaande daad van verzet tegen het streng islamitische regime in Iran.
Op de beelden is te zien dat ze wordt opgepakt en in een auto wordt meegevoerd. Een woordvoerder van de Azad-universiteit in Teheran, waar het incident zich afspeelde, zegt dat op het politiebureau is vastgesteld dat de vrouw “onder zware mentale druk stond en psychische problemen had”.
Volgens politiek socioloog en Iran-deskundige Ladan Rahbari, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, toont deze reactie aan dat de Iraanse regering zich verzwakt voelt. “Normaal gesproken zouden ze hard optreden, nu proberen ze de situatie te bagatelliseren.”
Mensenrechtenorganisatie Amnesty International vraagt om de onmiddellijke vrijlating van de vrouw. De speciale VN-rapporteur voor Iran zegt dat ze dit incident “nauwlettend in de gaten zal houden, inclusief de reactie van de autoriteiten.”
Rahbari wijst op het uitzonderlijke karakter van de actie. “Naaktprotesten hebben we nooit eerder gezien in Iran. Dit gaat ook veel verder dan eerdere protesten van de vrouwenbeweging. Dat maakt het zo iconisch. Ze loopt nonchalant rond en de mensen om haar heen schenken er weinig aandacht aan. Dat zegt veel over de Iraanse maatschappij op dit moment: in plaats van in te grijpen en te zeggen dat ze zich moet bedekken, negeren ze het of kijken ze lachend toe.”
De Vlaams-Iraanse politicoloog Elly Mansoury ziet dit incident als een heropleving van de protestbeweging die al jaren gaande is. “Dit is ongezien en bijzonder dapper. Het toont aan dat de Women, Life, Freedom-beweging niet zomaar zal uitdoven. Er zijn mensen doodgeschoten, levenslang opgesloten, geëxecuteerd. Toch zijn er nog altijd veel vrouwen die zich niet aan de kledingvoorschriften houden. Hoe zwaar die protesten ook de kop in worden gedrukt, het regime heeft de beweging niet de mond kunnen snoeren.”
De Women, Life, Freedom-beweging ontstond in september 2022 na de dood van de 22-jarige Mahsa Amini. Zij werd met veel geweld opgepakt door de moraalpolitie omdat ze haar hoofddoek niet op de voorgeschreven manier droeg. Op het politiebureau zakte ze in elkaar, waarna ze overleed.
Eind juli trad de nieuwe president Pezeshkian aan. Hij geldt als relatief gematigd en zei in september dat de moraalpolitie vrouwen niet moet lastigvallen op straat omdat ze hun hoofddoek niet goed dragen. Maar volgens Mansoury waren deze uitspraken vooral voor de bühne: “Hij heeft de rol toebedeeld gekregen om de kloof te dichten tussen de leiders en de bevolking, maar in de praktijk is er niets veranderd.”
En al zou Pezeshkian daadwerkelijk de daad bij het woord willen voegen: een echt mandaat om de moraalpolitie terug te fluiten heeft hij niet. De hoogste leider van het land, Ali Khamenei, maakt de dienst uit en de president is loyaal aan hem.
Toch denkt Mansoury dat de protestbeweging de regering wel degelijk angst inboezemt. “De hoofddoek is de hoeksteen van de ideologie van het regime. Men krijgt de woorden “Vrouwen, leven, vrijheid” niet meer uit de gedachten van Iraniërs. Het zal iets zijn van de lange adem, maar uiteindelijk zal dit regime vallen en daar zullen de vrouwen van nu en van de nieuwe generatie voor zorgen.”