Verbetering van omstandigheden voor vrouwelijke gevangenen in Nederlandse gevangenissen noodzakelijk
Nederland kampt met een tekort aan faciliteiten voor vrouwelijke gevangenen, waarbij vrouwen slechts op drie locaties in het hele land worden geplaatst. Deze beperkte toegang leidt ertoe dat veel vrouwen ver van huis en hun sociale netwerken worden opgesloten, waardoor het moeilijker wordt om relaties met familie, vrienden en kinderen te onderhouden en bijdraagt aan isolatie, volgens de Raad voor de Toepassing van Strafrecht en Jeugdbescherming.
In een op Internationale Vrouwendag uitgebracht rapport benadrukte de raad het negatieve effect dat dit gebrek aan toegang tot familie en sociale contacten kan hebben op de rehabilitatie van een vrouw. Vrouwen in de gevangenis worden geconfronteerd met grotere uitdagingen bij het opnieuw integreren in de samenleving vanwege deze sociale isolatie, stelt de raad.
Op dit moment zijn Nederlandse gevangenissen voornamelijk ontworpen voor mannen. De raad waarschuwt dat dit genderonevenwicht ongelijkheid en extra schade kan veroorzaken bij vrouwen die in deze faciliteiten zijn opgesloten. De situatie kan ook langetermijneffecten hebben na hun vrijlating.
Jaarlijks worden ongeveer 3.000 vrouwen gevangengezet voor korte of minder ernstige straffen, wat neerkomt op ongeveer 6 procent van de totale gevangenispopulatie. Er zijn echter slechts drie aangewezen gevangenissen voor vrouwen in Nederland: een in Zwolle, een andere in Nieuwersluis (Utrecht) en een derde in de buurt van Sevenum in Limburg.
De aanzienlijke afstanden tussen deze faciliteiten en de huizen van de vrouwen veroorzaken moeilijkheden bij het onderhouden van relaties met hun kinderen en families, wat leidt tot verhoogde eenzaamheid en het succesvol reïntegreren in de samenleving in gevaar brengt. De raad merkt op dat veel vrouwen tijdens hun gevangenschap geen bezoeken en steun krijgen van hun sociale netwerken.
Gender-specifieke uitdagingen
Het rapport benadrukt dat vrouwen unieke uitdagingen tegenkomen tijdens hun gevangenschap. Velen moeten omgaan met de stress van het achterlaten van hun kinderen onder de zorg van anderen. De emotionele tol van deze scheiding maakt de gevangenschap naar verluidt nog moeilijker voor vrouwen. Om dit aan te pakken, beveelt de raad aan om speciale moedersecties binnen gevangenissen te creëren, periodieke overnachtingen voor gezinnen aan te bieden in aangewezen faciliteiten, en speciale programma’s voor moeders en kinderen te implementeren om verbindingen te bevorderen.
De raad wijst erop dat vergelijkbare mogelijkheden beschikbaar zijn voor vaders in detentie, zoals vader-kind “herfstkampen” waar vaders tijd met hun kinderen kunnen doorbrengen. Daarnaast zijn er drie vadersecties in verschillende instellingen in Nederland.
De aanbevelingen van de raad richten zich ook op de omstandigheden binnen de gevangenissen zelf. Terwijl huidige faciliteiten een grote nadruk leggen op beveiliging, hebben vrouwen vaak niet hetzelfde beveiligingsniveau nodig als mannen. Bovendien ervaren vrouwen in de gevangenis vaker dan mannen complexe psychologische problemen en zijn ze vaker slachtoffers van geweld of misbruik. De raad dringt erop aan dat deze factoren worden weerspiegeld in de zorg en diensten die worden aangeboden in vrouwengevangenissen.
Praktische suggesties omvatten ook het afstemmen van de producten die beschikbaar zijn in de gevangeniswinkels op de specifieke behoeften van vrouwen. De raad pleit ook voor voldoende toiletstops tijdens lange transportritten, waarbij wordt opgemerkt dat de huidige noodvoorzieningen vaak ontoereikend zijn voor vrouwen. “Het voldoen aan gender-specifieke behoeften in praktische voorzieningen zou de standaard moeten zijn, geen privilege,” concludeert de raad.
Met een groeiende erkenning van de unieke behoeften en uitdagingen waarmee vrouwelijke gevangenen worden geconfronteerd, is het van essentieel belang dat Nederland actie onderneemt om de omstandigheden voor deze vrouwen te verbeteren en hen te helpen succesvol terug te keren naar de samenleving na hun gevangenschap. Het is tijd voor een meer inclusieve en ondersteunende benadering van het gevangenissysteem om gendergelijkheid en positieve rehabilitatie te waarborgen.
