ING betrokken bij $1,5 miljard lening die desastreus bleek voor Afrikaans land Tsjaad: rapport
Op een zonnige dag in 2014, besloot voormalig dictator Idriss Déby van Tsjaad een riskante gok te wagen. Zijn land, met een bedenkelijke reputatie op het gebied van mensenrechten, had dringend behoefte aan financiële middelen. Een deal met het Zwitserse commodities bedrijf Glencore bood een uitweg. Een gigantische lening van 1,5 miljard dollar werd overeengekomen, waarbij de terugbetaling in olie in plaats van cash zou plaatsvinden. Een deal die voor Tsjaad een enorme inzet betekende, aangezien het bedrag gelijk stond aan een tiende van het bruto binnenlands product van het land.
Glencore, op zoek naar investeerders voor deze mega-lening, wist uiteindelijk 21 financiële instellingen te betrekken, waaronder de Nederlandse bank ING. In tegenstelling tot Tsjaad, liepen de financiële instellingen weinig risico. De terugbetaling in olie garandeerde inkomsten, zelfs als het Afrikaanse land in financiële moeilijkheden zou komen. De afspraak was dat Tsjaad het geleende geld binnen vier jaar zou terugbetalen, maar al snel liep het mis voor het land. De olieprijs kelderde, waardoor Tsjaad bijna al haar olieproductie aan Glencore moest overdragen om aan haar verplichtingen te voldoen. Dit dwong het land ook om drastische bezuinigingen door te voeren.
Tussen 2014 en 2018 halveerde Tsjaad haar budget voor gezondheidszorg en verlaagde het budget voor onderwijs met 21 procent. Volgens een rapport van Amnesty International uit 2018 werd een medische procedure zoals bevalling onbetaalbaar voor de lokale bevolking.
In 2021 kwam Idriss Déby om het leven in de strijd. Zijn zoon, Mahamat Déby, leidt nu Tsjaad. Echter, de Glencore lening blijft zwaar wegen op het budget. In 2023 bestempelde de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling de lening als een schoolvoorbeeld van slechte leningen die “schadelijk kunnen zijn voor het langetermijnontwikkelingspotentieel van lenende landen.”
Het nieuws over de betrokkenheid van ING in deze lening kwam aan het licht toen de Volkskrant de Nederlandse bank ontdekte in bedrijfsdocumenten van de dochteronderneming Glencore Energy UK Limited. ING stond op de lijst van 21 geldschieters, vermeld tussen het Amerikaanse investeringsfonds GMO en de Mauritius Commercial Bank. De Nederlandse bank stond ook vermeld in het document uit 2023 waarin de terugbetalingstermijn van Tsjaad werd verlengd tot 2030. ING weigerde commentaar te geven aan de Volkskrant over haar aandeel in de enorme lening. Jarenlang betaalde het Afrikaanse land meer dan 7,5 procent aan rente op de lening. Als alle 21 geldschieters een gelijk bedrag hadden verstrekt, zou ING miljoenen aan rente-inkomsten hebben verdiend aan deze lening. Een woordvoerder van ING gaf de Volkskrant een algemene verklaring waarin staat dat “we actief sociale risico’s beheren die verband houden met onze activiteiten.”
Impact op de lokale bevolking
De gevolgen van deze desastreuze lening reikten verder dan de financiële instabiliteit van Tsjaad. Met bezuinigingen op gezondheidszorg en onderwijs, werden de meest kwetsbare groepen in de samenleving getroffen. Vrouwen die bevallen, kinderen die naar school gaan, en gezinnen die medische zorg nodig hebben, werden allemaal geconfronteerd met onbetaalbare kosten. Het verhaal van Amina, een jonge moeder uit Tsjaad, illustreert de menselijke tol van deze financiële ramp.
Amina, een 28-jarige vrouw uit een afgelegen dorp in Tsjaad, ging op een dag in 2017 in arbeid. Toen ze naar het plaatselijke gezondheidscentrum ging om te bevallen, werd ze geconfronteerd met onverwachte kosten die ze niet kon betalen. Door de bezuinigingen op gezondheidszorg was de prijs voor een bevalling verdrievoudigd, waardoor Amina gedwongen werd om zonder medische hulp thuis te bevallen. Haar verhaal weerspiegelt de ontwrichtende impact van de financiële beslissingen die ver weg genomen worden, maar die een diepgaand effect hebben op het dagelijks leven van gewone mensen.
Lessen voor de toekomst
De casus van de desastreuze lening in Tsjaad werpt een licht op de complexe wereld van internationale financiering en de verstrekkende gevolgen van slechte leningen voor ontwikkelingslanden. Het benadrukt de noodzaak van transparantie, verantwoordelijkheid en ethiek in de financiële sector om te voorkomen dat dergelijke rampen zich in de toekomst herhalen. Experten pleiten voor strengere regelgeving en toezicht op internationale leningen om ervoor te zorgen dat de belangen van kwetsbare landen en hun burgers beschermd worden tegen roofzuchtige leningen en financiële uitbuiting. Als we niet leren van de fouten uit het verleden, riskeren we de toekomst van hele samenlevingen op het spel te zetten voor financiële winst op korte termijn. Het verhaal van Tsjaad dient als een waarschuwing en een wake-up call voor een eerlijkere en duurzamere aanpak van internationale financiering.
