Nederlandse huishoudens met schulden: eigen schuld of wurggreep van industrie?
Jurrien opent weer een brief die hij eigenlijk liever niet had willen ontvangen. Hij is niet de enige die kampt met financiële problemen in Nederland. De KRO-NCRV heeft besloten om de komende weken dieper in de schuldenproblematiek van Nederlandse huishoudens te duiken. Het dossier Schuld trapt af met de documentaire “Schuld en boete”, waarin we een inkijk krijgen in het leven van mensen die ernstig in de problemen zitten. Maar is het hun eigen schuld, of spelen de ‘boete-industrie’ en andere factoren ook een rol?
De cijfers liegen er niet om: op dit moment heeft één op de elf Nederlandse huishoudens, wat neerkomt op zo’n 730.000 huishoudens, te maken met problematische schulden. Dit zijn mensen die dagelijks worden belemmerd door hun schulden en vaak de post niet eens meer durven te openen, met alle gevolgen van dien. Hoewel het Nibud dit voorjaar met iets positievere cijfers kwam, waarbij het ging om huishoudens die ‘soms moeite hebben met rondkomen’, blijft het probleem van schulden groot in Nederland.
Metro heeft alvast een voorproefje genomen uit het dossier Schuld en boete door de openingsdocumentaire te bekijken voor de tv-rubriek Blik op de Buis.
### Machteloosheid door schulden
Het gevoel van machteloosheid dat ontstaat wanneer schulden zich opstapelen en men de kracht verliest om er nog over na te denken, is een veelvoorkomend thema bij mensen die diep in de schulden zitten. Onzekerheid en isolement zijn slechts enkele van de donkere wolken die boven hun bestaan hangen. Hoewel de meeste Nederlanders financieel gezien hun zaakjes goed op orde hebben in een land waar veel zaken goed geregeld zijn, is het een heel ander verhaal voor degenen die in de schulden terechtkomen.
In de documentaire “Schuld en boete” wordt duidelijk dat een echtscheiding zelden een goede oplossing is als het gaat om geldzaken. Ook wordt benadrukt dat het kopen op afbetaling, vooral in deze tijd van webshops, funest kan zijn. Schuldhulpverlener Sylvia uit de documentaire zegt hierover: “Wie dát heeft bedacht…”
Naast Sylvia worden ook haar collega’s Gabriella en Joris gevolgd in de documentaire. Joris heeft bijvoorbeeld een cliënt die op zijn vroegst over 154 maanden klaar zal zijn met afbetalen. Maar het zijn vooral de mensen met schulden zelf die de hoofdrol spelen in het verhaal. Het zijn stuk voor stuk normale mensen die ergens in hun leven de verkeerde afslag hebben genomen of te maken hebben gekregen met onvoorziene omstandigheden.
### Berg schulden, maar Dennis had geen idee
Zo zien we bijvoorbeeld Ellen, die na een scheiding geconfronteerd werd met incassokosten die opliepen tot maar liefst 40.000 euro. Dennis daarentegen kwam in de problemen na het overlijden van zijn dochtertje. Een nieuwe relatie, een zoontje en een plotselinge breuk met zijn partner zorgden ervoor dat hij achterbleef met een berg schulden die hij nooit had zien aankomen. De deurwaarders hebben zijn hele woning leeggehaald, met uitzondering van een stoeltje. Een beslaglegging op zijn salaris maakte het alleen maar erger. Dennis stond voor de keuze: “Koop ik een brood of los ik iets af?”
Jurrien had een goede baan bij KLM, maar ook zijn leven werd beïnvloed door een scheiding. Sharon was nog maar 18 jaar toen ze zwanger raakte. Haar moeder beloofde de zorgverzekering te betalen, maar liet het uiteindelijk afweten. Hierdoor kwam Sharon diep in de schulden toen ze kraamzorg nodig had en spullen moest aanschaffen voor haar baby. Haar schulden liepen op tot 20.000 euro, een enorm bedrag voor een tiener.
### Zijn er schuldigen aan te wijzen?
Als kijker van de documentaire krijg je steeds meer het gevoel dat de schulden uiteindelijk toch ergens bij de persoon zelf zijn begonnen. Maar aan de andere kant heeft iedereen zo zijn redenen gehad om in de schulden te belanden. Het is iets wat je natuurlijk nooit wilt, maar het negeren van de schulden en het niet op tijd ingrijpen is nooit een goed idee.
De torenhoge incassokosten lijken in ieder geval niet te helpen bij het oplossen van het probleem. Voor sommigen voelt dit als een wurggreep van de schuldenindustrie. Jurrien, de voormalige KLM-medewerker, zegt hierover: “Als iemand een schuld heeft van 100 euro en je doet er 50 euro incassokosten/boete bovenop, denk je dat diegene dan opeens wel kan betalen?” Schuldhulpverlener Joris benadrukt ook dat de kosten die bovenop kleine bedragen gestapeld worden, doorgeslagen zijn. Het ontvangen van brieven over incasso- en gerechtskosten maakt de situatie alleen maar erger.
Het is goed dat er aandacht wordt besteed aan het dossier Schulden. Het is een belangrijk onderwerp dat niet genegeerd mag worden. Metro sprak onlangs met Patricia, die ooit 70.000 euro schuld had en haar verhaal deelde.
### Conclusie
Het is duidelijk dat de schuldenproblematiek in Nederland een groot probleem is dat vele levens treft. Het is een complexe kwestie waarbij verschillende factoren een rol spelen, van persoonlijke omstandigheden tot de werkwijze van de ‘boete-industrie’. Het is belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan dit onderwerp en dat er gezocht wordt naar oplossingen om mensen te helpen uit de vicieuze cirkel van schulden te komen.
2Doc: Schuld en boete is morgen (woensdag 21 augustus) om 20.25 uur bij KRO-NCRV op NPO 2 te zien. Terugkijken kan via de website van 2Doc.